Rok 2018 jest dla Tramwajów Warszawskich rokiem szczególnym, gdyż z jednej strony przypada w nim 110. rocznica uruchomienia tramwajów elektrycznych i 110-lecie istnienia Zakładów Naprawy Tramwajów przy Młynarskiej, a z drugiej kilka czy nawet kilkanaście innych pomniejszych jubileuszy wartych zapamiętania! Równie ważnych i znamiennych jak te dwa wymienione wcześniej. Zróbmy zatem małe kalendarium tych pomniejszych na podstawie niektórych notatek prasowych w gazetach codziennych.
Sto lat temu, 11 listopada 1918 roku w godzinach popołudniowych, przedstawiciel ministerium wojny w obecności dyrektora tramwajów, pana Gustawa Wertheima, oraz członka magistratu, inż. Alfonsa Kühna, pojechał specjalnym wagonem do biur dyrekcji na Woli i dokonał aktu przejęcia przedsiębiorstwa w polskie ręce. Tym samym tramwaje stały się nie tylko polskie, ale i miejskie, gdyż od tego dnia nadzór nad przedsiębiorstwem zaczął sprawować magistrat Warszawy.
Popularna gazeta codzienna − „Kurier Warszawski” − 12 listopada doniosła:
„Skończyła się zatem osławiona niemiecka gospodarka panów, prowadzona według udoskonalonych zasad rabunku i bezwzględności. Ile ta gospodarka kosztowała Warszawę, do jakiego zniszczenia doprowadziła tabor, wykaże to wkrótce dokładne obliczenie. Udręczenia, jakie znosiła Warszawa wskutek brutalności, pychy i arogancji panoszących się w tramwajach Niemców, ograniczenia liczby tramwajów, przeznaczenia specjalnych, najlepszych wagonów dla przedstawicieli „narodu panów” (wagonów, które zresztą najczęściej bywały puste) – są to rzeczy – zbyt świeżo i zbyt boleśnie zapisane w pamięci Warszawy, aby trzeba było o nich się więcej rozwodzić”.
Dziewięćdziesiąt lat temu,
12 stycznia 1928 roku dumę przedwojennych Tramwajów – „Szkołę Tramwajową” odwiedził Pan Prezydent RP Ignacy Mościcki. I znów spójrzmy na szpalty „Kuriera”:
„P. Prezydent w otoczeniu swojej świty przybył do gmachów szkolnych dyrekcji tramwajów celem ich zwiedzenia.
Najpierw udał się do przedszkola tramwajowego, które jest jedną z najpiękniejszych tego rodzaju instytucji w Polsce. Tu powitali go prezydent miasta inż. Słomiński, dyrektor tramwajów inż. Kühn oraz urzędnicy miejscy. Po krótkim przemówieniu dyr.. Kühna, który przedstawił dzieje działającego od 1923 roku przedszkola, P. Prezydent zwiedził je szczegółowo. W przedszkolu zabawił P. Prezydent około godziny, przypatrując się życiu dzieci. Z przedszkola P. Prezydent udał się do Sali aktowej w głównym gmachu szkolnym, gdzie wysłuchał krótkiego koncertu, na który złożyły się produkcje chóru uczniów 1-go gimnazjum miejskiego, pienie chóru tramwajowego przy udatnym akompaniamencie orkiestry tramwajowej”.
Również 90 lat temu, w lutym 1928, zatwierdzono pierwszy plan rozbudowy sieci tramwajowej i autobusowej, który zakładał w okresie od 1 kwietnia 1928 roku do 31 marca 1938 roku podwojenie liczby tramwajów do 1000 sztuk, uruchomienie 150 autobusów i wybudowanie ponad 70 km nowych torowisk, jak także uruchomienie I linii metra. Plan przewidywał także budowę nowych zajezdni, budynków mieszkalnych, warsztatów.
Warto w tym miejscu dodać, że ów plan udało się zrealizować niemal w 70 procentach, mimo że w 1929 rozpoczął się trwający niemal do 1938 roku wielki kryzys gospodarczy, który wyraźnie spowalniał jego wykonanie, m.in. z powodu chronicznego braku pieniędzy w tramwajowej i miejskiej kasie na nowe inwestycje.
Osiemdziesiąt lat temu (19 maja 1938 roku) rozpoczął w Warszawie dwudniowe obrady III Krajowy Zjazd Związku Przedsiębiorstw Komunika …
Pełna wersja tego i pozostałych artykułów dostępna jest w papierowym wydaniu Kuriera Warszawskiego nr 2 (59)/2018.
