W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie / Muzeum Książąt Czartoryskich zachował się projekt pomnika Fryderyka Chopina sygnowany przez rzeźbiarza Bolesława Syrewicza.
Czas, okoliczności powstania i przeznaczenie projektu są nieznane. Kompozytor wygląda na nim identycznie, jak na pierwszym pomniku wykonanym przez tego rzeźbiarza pod koniec 1871 roku,
który opisaliśmy w 2013 roku (nr 2/3 i 5).
Pierwszy pomnik Fryderyka Chopina został wykuty z marmuru i przedstawiał popiersie kompozytora na piedestale. Wysokość dzieła wynosiła niemal 2,5 m, a popiersie miało ok. 0,8 m wysokości × 0,58 m szerokości. Pomnik powstał dzięki aprobacie namiestnika Królestwa Polskiego hr. Fiodora Berga i przy uznaniu podobieństwa przez siostrę kompozytora, Izabelę Barcińską. Rzeźbiarz podobieństwo uzyskał na podstawie fotografii portretu namalowanego przez Ary Scheffera i maski pośmiertnej kompozytora. W 1872 roku pomnik trafił na wystawę w „Zachęcie”, a po pięciu latach przeniesiono go do Instytutu Muzycznego Warszawskiego (Konserwatorium). Obecnie znajduje się w Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina przy Okólniku. Poza tym Bolesław Syrewicz wykuł z marmuru przynajmniej jeszcze jedno bardzo podobne popiersie kompozytora, które teraz zdobi wnętrza Pałacu Prezydenckiego.
Projekt znajdujący się w dawnej kolekcji chopinianów księżnej Marceliny Czartoryskiej ma raczej skromną literaturę. W 1949 roku jedno zdanie poświęcił mu Władysław Hordyński w artykule „Pamiątki po Chopinie w zbiorach krakowskich” („Kwartalnik Muzyczny” 1949, nr 26−27, s. 379), a mianowicie: „Projekt Bolesława Syrewicza na pomnik Chopina robiony ołówkiem, przedstawiający popiersie w nyży ściennej (sygn. I 1074)”. Według aktualnego muzealnego opisu zabytku jest to „Projekt nagrobka Fryderyka Chopina, ołówek, papier ze znakiem wodnym; 39,9 × 25,9 cm”. Rysunek znajduje się za szybą i został kiedyś prowizorycznie oprawiony w celach ekspozycyjnych, o czym świadczy fragment karteczki z numerem eksponatu przy dolnej listwie oprawy.
Na rysunku widać między dwoma filarami niszę ścienną zamkniętą półkolem z pięcioma gwiazdami sześciopromiennymi (firmament), zwieńczoną krzyżem i ujętą w pilastry zdobione ornamentem roślinnym, kwiatowym. W niszy umieszczone jest popiersie kompozytora w ujęciu en face, odzianego w strój z epoki i z tkaniną na ramionach imitującą rzymską togę. Popiersie stoi na podstawie z alegorią muzyczną, w której można rozpoznać lirę, rulon papieru z zapisem nutowym, gałązkę lauru i gwiazdę pięciopromienną − symbol geniuszu; alegoria okolona jest girlandą. Pod podstawą znajduje się tablica z napisem: „D.O.M. Fryderyk Chopin” (Deo Optimo Maximo – Bogu Najlepszemu Największemu). Nagrobkowy charakter tego napisu podkreślają dwa flankujące tablicę wyobrażenia odwróconych pochodni – symbolu śmierci. Zwraca uwagę usytuowanie pomnika względem cokołów obu okazałych filarów, a więc niezbyt wysoko nad posadzką.
Cały rysunek …
Pełna wersja tego i pozostałych artykułów dostępna jest w papierowym wydaniu Kuriera Warszawskiego nr 4 (57)/2017.