Pierwsze koncepcje wybudowania podwarszawskiej kolei elektrycznej pojawiły się już koło 1908 roku, kiedy wzorem Łodzi planowano organizację całej sieci podmiejskich tramwajów elektrycznych. Jednak formalne trudności z uzyskaniem koncesji na przedsiębiorstwo komunalne i konkurencja wielu firm spowodowały, że do wybuchu I wojny światowej sprawa pozostała jedynie w sferze planów.



Po odzyskaniu niepodległości budowa podmiejskich kolei elektrycznych stała się znów aktualna. W grudniu 1918 roku powstała spółka akcyjna „Siła i Światło S.A.”, która zgłosiła propozycję wybudowania na terenach podstołecznych sieci kolei podmiejskich. Jednak zdolności finansowe spółki były zbyt małe i potrzebni byli inni udziałowcy. Do rozmów zaproszono Ministerstwo Komunikacji i Zarząd m.st. Warszawy. Podczas rozmów rozważano rozmaite rozwiązania, nie wyłączając utworzenia jednego, wspólnego przedsiębiorstwa łączącego warszawskie tramwaje miejskie, istniejące kolejki wąskotorowe (po ich modernizacji) oraz nowo proponowane koleje dojazdowe. W rezultacie tych pertraktacji w 1922 roku została utworzona spółka akcyjna „Elektryczne Koleje Dojazdowe S.A.” (skrót EKD), której udzielono koncesji na budowę i eksploatację kolei dojazdowej o trakcji elektrycznej z Warszawy przez Grodzisk Mazowiecki do Żyrardowa.
Budowę linii rozpoczęto w maju 1925 roku z bazy w osiedlu Komorów, prowadząc ją jednocześnie w dwóch kierunkach docelowych, tj. do Warszawy i Grodziska Mazowieckiego.
Pierwszy odcinek linii EKD z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego został oddany do ruchu 11 grudnia 1927 roku.
W początkowym okresie po uruchomieniu linii EKD przewozy pasażerów były bardzo małe. Pociągi z Warszawy do Grodziska kursowały co godzinę w składzie zaledwie jednego wagonu. W 1928 roku − w pierwszym roku eksploatacji linii − EKD przewiozły ogółem tylko 1,1 mln pasażerów.
Wybudowanie dwóch odgałęzień linii EKD: w 1932 roku do Włoch i w 1936 roku z Podkowy Leśnej do Milanówka − do osiedli o większym zaludnieniu – spowodowało, że wielkości przewozów i częstotliwość kursowania pociągów zaczęły stopniowo wzrastać. Pociągi EKD w ostatnich latach przed wojną (1938 i 1939) kursowały już w składzie trzech wagonów, z częstotliwością w godzinach szczytowych − na linii z Warszawy w kierunku Grodziska, Milanówka i Podkowy Leśnej − co 10 minut, a na linii do Włoch − co 20 minut. W 1939 roku pociągi EKD przewiozły ogółem 4,23 mln pasażerów.
Szybka odbudowa linii ze zniszczeń II wojny światowej, głównie na terenie Warszawy, umożliwiła otwarcie normalnego ruchu pociągów elektrycznych na całej trasie EKD już
19 maja 1945 roku. Był to pierwszy po wojnie i jedyny wówczas środek masowej komunikacji w stolicy.
Z dniem 6 października 1947 roku linia EKD została przejęta przez PKP − pod Zarząd Kolei Dojazdowych i zmieniła nazwę na Warszawskie Koleje Dojazdowe − WKD.
W pierwszych latach po zakończeniu działań wojennych przewozy pasażerskie na linii WKD szybko wzrosły: w 1945 roku przewieziono 4,5 mln pasażerów, a w 1946 roku — 8,9 mln, w 1947 roku — 12 mln i w 1948 roku — 13 mln pasażerów (łącznie z przewozem pasażerów autobusami EKD).

Pełna wersja tego i pozostałych artykułów dostępna jest w papierowym wydaniu Kuriera Warszawskiego nr 2 (59)/2018.

Wiadomości i informacje z Warszawy http://kurier-warszawski.pl