Czy warto uczyć małe dzieci języków obcych? Wśród pedagogów przeważa opinia, że tak. Ludzki mózg w ciągu pierwszych lat życia chłonie informacje jak gąbka, a plastyczność zachowuje zaledwie do około 10 roku życia. W tym czasie nauka przychodzi nam bezproblemowo, angażujemy w nią wszystkie zmysły i całą naturalną żądzę poznania. W dodatku to w tym czasie budujemy tak zwaną „siatkę fonologiczną”, która pozwala nam identyfikować i swobodnie powtarzać dźwięki z uwzględnieniem wszystkich niuansów akcentów i głosek. W późniejszym wieku staje się to coraz trudniejsze, o ile nie wręcz niemożliwe.
Podobnie jak wielu innych rodziców długo wątpiłam w zasadność uczenia maluchów języka obcego. Bo ledwo „toto” w ogóle po polsku gada, w dodatku i tak niewyraźnie, a tu nagle piosenki po angielsku czy francusku śpiewa i niby co z tego ma wynikać? Bez dobitnie wyłożonej gramatyki? Bez opasłych słowników i czytanek?
Prawdę mówiąc, moja własna, jedyna zresztą, latorośl niezbyt wsparła ideę dziecka-poligloty. Na przedszkolnych zajęciach z angielskiego synuś siedział tyłem do kółka młodych adeptów języka, ignorując wysiłki lektorki tak ostentacyjnie, że wkrótce ktokolwiek przestał się nim przejmować. Cóż, może w tym konkretnym przypadku nauczycielka nie trafiła wówczas z metodą. Poza tym to przedszkole nie miało profilu językowego, oferując kontakt z mową Szekspira zaledwie przez godzinę tygodniowo. Tymczasem, dla zwiększenia efektywności nauki należy dzieci wprost „zanurzyć” w języku. Jednocześnie nie uświadamiając ich, że w istocie wykonują ciężką pracę.
Długie tradycje
Gdyby spojrzeć na to zagadnienie z historycznego punktu widzenia, w wielojęzyczności nie ma ani nic dziwnego, ani szczególnie postępowego. Dzieci arystokratów, czy w ogóle ludzi majętnych w przeszłości przyswajały trudną łacinę i grekę, a mając do dyspozycji guwernantkę czy guwernera, często – jakbyśmy to dziś powiedzieli – native speakera – paplały po francusku i niemiecku z równą biegłością, jak w rodzimym języku.
Nawet nasza literatura jest pełna śladów takiego wychowania. Sienkiewiczowski bohater Staś Tarkowski „mając, jak zwykle Polacy, nadzwyczajną zdolność do języków poznał, sam nie wiedząc jak i kiedy, wiele (…) narzeczy. Urodzony w Egipcie, mówił po arabsku jak Arab. Od Zanzibarytów, których wielu służyło za palaczów przy maszynach, wyuczył się rozpowszechnionego wielce w całej Afryce środkowej języka ki-swahili, umiał nawet rozmówić się z Murzynami z pokoleń Dinka i Szylluk, zamieszkujących poniżej Faszody nad Nilem. Mówił prócz tego biegle po angielsku, po francusku i po polsku”.
Nowoczesne metody
Dziś coraz chętniej i z coraz lepszymi efektami wracamy do koncepcji wielojęzyczności dzieci. Sprzyjają temu zarówno możliwości technologiczne – Internet, z którym nasze dzieci „stety” lub niestety są w coraz większej symbiozie, jest pełen fascynujących je materiałów na każdy temat, które mogą ułatwić przyswajanie języka obcego. I tak, na szczęście, mój oporny niegdyś syneczek, oglądając filmiki nieoczekiwanie nadrobił zaniedbania z przeszłości.
Dziś licznie powstające, coraz lepsze merytorycznie żłobki i przedszkola językowe w Warszawie obecnie sprawiają, że nauka maluchów przestaje być pobożnym życzeniem lub zwyczajną fikcją. W formie zabawy, inscenizacji artystycznych i muzycznych, mając stały kontakt nie tylko z polskimi nauczycielkami, ale i native speakerkami, dzieci z bez trudu przyswajają angielski i hiszpański. Na przykład działająca na Żoliborzu i Bemowie sieć przedszkoli Kangurek Hop łączy metody Marii Motessori, pedagogiki zabawy, czy ruchu rozwijającego. Nowatorskie metody sprzyjają wszechstronnemu rozwojowi naszych pociech.
Nie bójmy się zatem, że powierzając swoje maluchy przedszkolom, które szczycą się wprowadzaniem dzieci w świat języków i matematyki, zabierzemy im dzieciństwo. Przeciwnie. Umiejętne zastosowanie różnych metod pedagogicznych zwiększa szansę, ze nauka nie jest żmudną i niechcianą pracą, a staje się przyjemnością.
